Anyż

Anyż Pimpinella anisum L. — Biedrzeniec anyż (rodź. Umbelliferae)

                                                                                          fot. http://pl.wikipedia.org/wiki/

Pochodzi z Egiptu i Azji Mniejszej. Znany w Europie od IX wieku, kiedy rozpoczęto uprawiać go w ogrodach królewskich Karola Wielkiego. W XII i XIII wieku rozpowszechniony przez Arabów na półwyspie Pirenejskim i w Tunisie.

W zielniku Syreniusza jest również wzmianka o anyżu, że: „tu u nas w rozkoszniejszych ogrodach poczynają go rozmnażać".

Roślina roczna dochodząca do 50 cm wysokości. Zakwita w lipcu, kwiaty ma białe, drobne, zebrane w baldachy (kiście). W sierpniu zawiązują się owoce z wyglą­du podobne do owoców pietruszki, barwy zielonoszarej. Mają smak słodki, lekko szczypiący, wydzielają przyjemny zapach, pochodzący od zawartych w nich olejków lotnych. Uprawiany w krajach śródziemnomorskich, w Europie Środko­wej, Japonii i Ameryce Środkowej. W Polsce w dzielnicach południowych i po­łudniowo-wschodnich. Wymaga miejsca ciepłego, osłoniętego od wiatru, gleby żyznej, pulchnej. Rozmnaża się z nasion w kwietniu. Dojrzałe owoce mają ciemno­szarą barwę. Zbioru dokonuje się rano, gdy rośliny pokryte są jeszcze rosą. Zżęte (najlepiej sierpem) rośliny wiąże się w snopki i wiesza na strychu. Po wysuszeniu snopki młóci się, a nasiona po oczyszczeniu rozsypuje się cienką warstwą i dosusza w miejscach przewiewnych i suchych, często przesypując (łatwo zaparzają się i pleśnieją). Surowiec przechowywać najlepiej w papierowych torbach, w suchych miejscach.

Właściwości lecznicze

W starożytności zalecany przez Pliniusza Starszego jako środek ułatwiający zasypianie i sprzyjający młodemu wyglądowi twarzy.

Surowcem leczniczym są owoce (Fructus Anisi).

Skład chemiczny i działanie.

Owoce anyżu zawierają olejek lotny, którego głównym składnikiem jest anetol, działający wykrztuśnie, wiatropędnie i rozkurczająco.

Zastosowanie. Stosowany jest jako łagodny lek wykrztuśny w chorobach dróg oddechowych (przewlekłe nieżyty oskrzeli i gardła, suchy kaszel, astma), w zabu­rzeniach trawienia przy zaparciach objawiających się bólami brzucha i wzdęciach, szczególnie u dzieci jako środek wiatropędny. Jest również środkiem mlekopędnym — pobudza wydzielanie mleka u karmiących matek. Używany być może w bólach migrenowych.

Napar. Łyżkę stołową dobrze wysuszonych sproszkowanych nasion anyżu zalać szklanką wrzątku i trzymać pod przykryciem około 15 minut. Odcedzić. Pić 2—3 razy dziennie po pół szklanki naparu. Przeciw kolkom u dzieci można przygo­tować napar z owoców w mleku, podając łyżeczkami kilka razy dziennie.

Powidła. 1—2 łyżek wysuszonych i dobrze sproszkowanych nasion anyżku zmieszać z miodem lub syropem. Zażywać 2 razy dziennie po łyżce.

Poza zastosowaniem leczniczym anyż używany jest jako przyprawa do wyrobów cukier­niczych i alkoholowych. Słoma anyżowa dodawana do paszy bydła ma działanie mlekopędne. Jest również anyż rośliną pszczół.