Bobrek

                                                                                   fot: http://pl.wikipedia.org/wiki/Bobrek_tr%C3%B3jlistkowy

Bobrek trójlistkowy, trójliść, bobrek, bobek, bobownik, koniczyna błotna

Od XVII wieku stosowany w leczeniu szkorbutu, później jako środek przeciwgorączkowy.

Kuślina Płótna - tworzy zarośla i kępy na torfowiskach, bagnach, mokrych łąkach, nad brzegami stawów i rzek. Przy zbiorze surowca należy pamiętać, że roślina jest zagrożona wyginięciem! Ma charakterystyczne, skórzaste, ciemnozielone potrójne liście na długich ogonkach, o bardzo gorzkim smaku. Kwiaty biało-różowe zebrane są w dość gęste grona na szczycie prosto wniesionej łodygi, wyrastającej spośród liści.

Liście bobrka zbieramy w ciągu lata dwukrotnie. Po raz pierwszy w maju i czer­wcu, przed skoszeniem łąk, drugi raz w końcu lata. gdy odrastają nowe liście. Trzy wierzchołkowe liście — zdrowe, bez rdzy zrywamy bez ogonków i rozkładamy  cienką warstwą w cieniu. Surowiec powinien być dobrze wysuszony, w prze­ciwnym przypadku łatwo chłonie wodę, czernieje i gnije, a tym samym nie nadaje sic do użytku.

Wysuszone liście należy przechowywać w opakowaniu półszczelnym, najlepiej w suchym i przewiewnym pomieszczeniu.

Bobrek może być hodowany — jest rośliną dekoracyjną i tworzy naturalne kępy nawet w pobliżu sztucznych zbiorników wodnych. Rozmnaża się przez siew. Nasiona należy wysiewać zaraz po ich dojrzeniu, wysuszone nie mają już bowiem zdolności kiełkowania.

Właściwości lecznicze

Surowcem leczniczym są liście.

Skład chemiczny i działanie. Liście zawierają gorzkie glukozydy (loganinę i meniatynę), flawonoidy (rutyna), bardzo małe ilości alkaloidów (gencjanina) oraz garbniki. Działają jako lek tzw. gorzki, żołądkowy i tonizujący.

Zastosowanie. Przede wszystkim jako środek pobudzający apetyt — przy niedostatecznym wydzielaniu soków trawiennych, szczególnie u osób starszych, u których działa również wzmacniająco. Działa także żółciopędnie i stąd jest zalecany w niektórych chorobach wątroby. Korzystnie działa na ogólną przemianę materii oraz w niewielkim stopniu uspokajająco. W medycynie francuskiej używa się liści bobrka jako tytoniu papierosowego o działaniu przeciwastmatycznym.

Postać leku

Napar. Łyżkę stołową liści zalać szklanką wrzątku. Doprowadzić do wrzenia i po 20 minutach odcedzić. Pić 2—3 razy dziennie po 1/2 szklanki naparu na pół godziny przed jedzeniem.

Biedrzeniec

                                                                                                            fot. http://pl.wikipedia.org/wiki/Biedrzeniec

Biedrzeniec mniejszy, bibernella, biedrzeniec pospolity, rospikamień

Roślina trwała, o charakterystycznym zapachu przypominającym pietruszkę. Biedrzeniec mniejszy ma. około 50 cm wysokości wielki dorasta do 1 metra.

Wyglądem swym roślina przypomina kminek. Kwiaty drobne, białe, czasem różowe, zebrane w duże baldachy.

W Polsce występuje dość powszechnie - rośnie w rowach, na nasypach kolejo­wych, przydrożach, miedzach, polach i w zaroślach. Kwitnie od czerwca do września.

Zbiór korzeni (podobne do pietruszki) przeprowadza się jesienią lub wczesną wiosną. Po wykopaniu rośliny i odcięciu korzenia oczyszczamy go i suszymy w podwyższonej temperaturze. Po wysuszeniu surowiec przechowujemy w szczel­nych opakowaniach, ponieważ łatwo wilgotnieje i jest atakowany przez owady.

Właściwości lecznicze

Surowcem jest korzeń (Radix Pimpinellae) oraz ziele.

Skład chemiczny i działanie. Olejek lotny, pochodne kumarynowe (pimpinelina. umbeliferon, bergapten), także garbniki, substancje żywicowe i białkowe, węglo­wodany i skrobia. Działa wykrztuśnie, rozkurczająco oraz sekretolitycznie.

Zastosowanie. Biedrzeniec ma działanie głównie przeciwkaszlowe i moczopędne. Stosowany w przewlekłych schorzeniach górnych dróg oddechowych — gardła i krtani, w nieżytach oskrzeli, w kaszlu, astmie, a także w schorzeniach przewodu pokarmowego, jak przewlekłe nieżyty żołądka i jelit, dolegliwości wątrobowe. Znajduje również zastosowanie w schorzeniach pęcherza i dróg moczowych oraz w kamicy nerkowej. Wyciąg spirytusowy (nalewka) z korzeni powoduje rozszerze­nie naczyń krwionośnych i zmniejszenie napięcia mięśni gładkich — działa przeciwskurczowo (z tego powodu nie wolno go stosować u ciężarnych). Zewnętrznie używany bywa w postaci okładów na rany, do płukania w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła. Ziele biedrzeńca działa podobnie do korzenia, jednak znacznie słabiej.

Postacie leku

Odwar z korzeni. Łyżkę stołową pokruszonych korzeni zalać 2 szklankami zimnej wody i gotować przez 20 minut. Odcedzić. Pić 3 razy dziennie po szklance odwaru. Napar z dodatkiem podbiału. Korzeni biedrzeńca — łyżkę stołową, liści podbiału łyżeczkę do herbaty. Zalać szklanką wrzątku. Pić 3—5 razy dziennie po 1/2 szklanki naparu (wykrztuśny).

Bez

                                                                                                                                          fot.http://pl.wikipedia.org/wiki/Bez

Bez lekarski, bez apteczny, bez biały, holunder, hyczka, kyćka, bzowina.

Krzew dochodzący do kilku metrów wysokości. Kwiaty drobne, kremowobiałe. osadzone na długich szypułkach, zebrane w kwiatostany o wyglądzie parasoli. Kora szara, pokryta licznymi brodawkami; po przełamaniu gałęzi widoczny jest wewnątrz gąbczasty, śnieżnobiały rdzeń. Owocem są fioletowoczarne jagody o słodkim, mdłym smaku. Zapach rośliny jest bardzo silny.

Bez czarny rośnie dziko w zaroślach, na skrajach lasów i na rumowiskach. Rozsiewają go przede wszystkim ptaki, które żywią się owocami, ale przeważnie nie trawią nasion. Ze względu na duże wartości lecznicze i ozdobne bywa sadzony (za pomocą odkładów lub sadzonek) w ogrodach.: Nasiona otrzymuje się przez zgniecenie jagód i wypłukanie na sicie.

Kwitnie w drugiej połowie maja do pierwszych dni czerwca i w tym właśnie okresie zbiera się kwiaty, najlepiej wczesnym rankiem, zaraz po ich rozwinięciu się. Zrywamy całe parasole i układamy do koszyków, uważając by ich nie pognieść, bo łatwo czernieją. Następnie kwiatostany nawlekamy na sznurek lub drut i wie­szamy w miejscach cienistych, przewiewnych, lecz nie nagrzanych słońcem. Po kilku dniach kwiaty można dosuszać w miejscach słonecznych lub ocienionych, albo też w podwyższonej temperaturze.

Po osuszeniu oderwać i odrzucić szypułki. Przesiane kwiaty przechowywać w szczelnie zamkniętych pudelkach.

Owoce bzu zbieramy, gdy są dojrzale, barwy fioletowoczarnej. ścinając całe baldachy („grona"). Owoce — po odrzuceniu zielonych, niedojrzałych — suszymy w piecu, uważając, aby się nie przypaliły. Po oderwaniu szypułek owoce pakuje się do skrzyń lub worków.

Właściwości lecznicze

Rzymianie w czasach Pliniusza Starszego używali bzu czarnego nie tylko w celach leczni­czych, ale i do farbowania włosów. Do dziś jest on ulubioną rośliną w medycynie ludowej wielu krajów. We Francji składnik popularnej ..herbaty zdrowia”. Surowcem są kwiaty i owoce.

Skład chemiczny i działanie. W kwiatach występują: rutyna, cholina, kwasy orga­niczne, olejek lotny, garbniki, związki fenolowe, sole mineralne oraz związek działający napotnie.

W owocach — antocyjany, kwasy organiczne, karotenoidy, garbniki, witaminy z grupy B, witamina C. Kwiaty i owoce działają napotnie i moczopędnie, a owoce również i przeczyszczająco.

Zastosowanie. Szczególnie polecany lek roślinny w tzw. chorobach przeziębieniowych z powodu napotnego, a tym samym — przeciwgorączkowego działania kwiatów i owoców (grypa, zapalenie gardła i migdałków — angina). Dzięki działa­niu również moczopędnemu zalecany jest w chorobach nerek (u dzieci i osób star­szych), a także w dolegliwościach newralgicznych i reumatycznych.

Owoce (używane w postaci powideł) są bardzo dobrym lekiem przeciwbiegunko­wym, szczególnie ważnym jako środek regulujący przemianę materii i dlatego zalecany osobom prowadzącym siedzący tryb życia — w stosowaniu codziennym lub jako tzw. kuracja wiosenna.

Zewnętrznie napar w postaci okładów i przemywań stosowany jest na wypryski skórne, w zapaleniu skóry, na oparzenia oraz w zapaleniu spojówek, a także do płukania jamy ustnej i gardła.

Postacie leku

Napar z kwiatów. Łyżkę kwiatów zalać szklanką wrzącej wody. Trzymać pod przykryciem 15 minut i odcedzić. Pić 3—4 razy dziennie po szklance naparu (napotny i moczopędny).

Napar z dodatkiem kwiatu lipowego. Łyżkę kwiatów bzu czarnego i łyżkę kwiatu lipowego zalać szklanką wrzątku. Trzymać pod przykryciem 15 minut, odcedzić (napotny). Pić po pół szklanki naparu co 2 godziny.

Zagęszczony odwar z owoców. 4 łyżki owoców gotować przez 15 minut w szklance wody. Po przecedzeniu pić 1—2 razy dziennie w przypadku bólów newralgicznych, migreny itp.

Powidła. Owoce gotować z miodem lub z cukrem. Łyżkę powideł rozpuścić w szklance ciepłej wody. Pić codziennie w okresie nasilenia objawów złej przemiany materii lub w biegunkach.

Inhalacje. Przygotować napar z kwiatów — wdychiwać gorącą parę (przy prze­wlekłych katarach).

Napój. Kwiaty z 5 dużych kwiatostanów, 1/2 kg cukru i jedną pokrojoną cytrynę zalać 5 l wody, szczelnie zakryć i pozostawić na 8 dni, następnie przecedzić (do szybkiego użycia).

Kuracja wiosenna. Codziennie — w okresie 1 do 4 tygodni — pić szklankę „słabej herbaty" z liści bzu.

Z owoców bzu czarnego można przyrządzać przetwory, jak konfitury (z dodatkiem malin i czarnej jagody uchodzą we Francji za najzdrowsze), powidła, soki i kompoty (uwaga! przetwory alkoholowe na owocach bzu są trujące!). Natomiast świeże kwiaty zapieka się w cieście na placki, a suszone dobre są jako „herbata".